YSK SEÇSİS sistemi nasıl oldu da böyle hatalı veri girişine izin verdi?

Benim Sincan 2061 nolu sandık ve "Katılım oranı %100ün üstüne çıkan sandıklar bilmecesi" yazılarım, bir soruyu ortaya çıkardı:

YSK'nın SEÇSİS sisteminde veri giriş ekranları, nasıl oldu da böyle tutanak verilerinin sisteme girişine izin verdi?

Sanırım bu sorunun cevabını buldum. Lütfen okumaya devam edin:)

YSK web sitesinde, SEÇSİS'in nasıl çalıştığıyla ve SEÇSİS'e girilen verilerdeki hataların düzeltilmesi konusunda ne gibi bir yol izleneceği konularını araştırırken, tam da burada ele aldığımız konu hakkında Mamak İlçe Seçim Kurulu'nun YSK'ya başvuruda bulunduğu ve YSK'nın 13 Mart 2014 tarihinde bir karar aldığını gördüm. YSK'nın kararı şurada:
http://www.ysk.gov.tr/docs/Kararlar/2014Pdf/2014-723.pdf

Mamak İlçe Seçim Kurulu'nun başvurusunda, önceki seçimlerde sandık kurullarından gelen sandık sonuç tutanaklarının SEÇSİS sistemine nasıl girildiği şöyle tasvir ediliyor:

"bu güne kadar  yapılan Milletvekili ve Mahalli İdareler Seçimlerinde sandık kurullarından teslim alınan sandık sonuç tutanaklarında, siyasi partiler ile bağımsız adayların aldıkları oyları değiştirmeden hatalı yazılan sandık seçmen listesinde yazılı seçmen sayısı, oy kullanan seçmenlerin toplamı, geçerli ve geçersiz oy sayıları ile siyasi parti ve bağımsız adayların almış olduğu toplam oy sayılarında sandık kurulu başkanlarına gerekli düzeltme yaptırılıp paraflandıktan sonra SEÇSİS’te SCM-17 ekranına giriş yapıldığı"

Burada öncelikle, sandık sonuç tutanaklarında yapılabilecek hataların ikiye ayrıldığını görüyoruz:
1. Siyasi partiler ile bağımsız adayların aldıkları oyları DEĞİŞTİRMEDEN hatalı yazılan:
   - sandık seçmen listesinde yazılı seçmen sayısı
   - oy kullanan seçmenlerin toplamı
   - geçerli ve geçersiz oy sayıları
   - siyasi parti ve bağımsız adayların almış olduğu toplam oy sayıları
2. Siyasi partiler ile bağımsız adayların aldıkları oyların sayısı yazılırken yapılan hatalar.

1 numaralı hata türü, bir HESAP veya KAYDA GEÇİRME hatası ve tek tek siyasi partilerin ve bağımsız adayların aldıkları oy sayısında bir hataya karşılık gelmiyor. 2 numaralı hata türü ise bir SAYIM hatası ve doğrudan, oyların yanlış sayılması anlamına geliyor.

Mamak İlçe Seçim Kurulu'nun YSK'ya yönelttiği sorudan şunu anlıyorum. Eğer benim önceki yazılarında sözünü ettiğim, Sincan 2061'deki tutanak veya "Katılım oranı %100'ün üstündeki sandıklar"ın bir bölümündeki tutanaklar  bundan önceki bir seçimde ilçe seçim kuruluna intikal etmiş olsaydı, tutanağın üstünde (1)den (15)e kadarki satırlarda yapılan bir hata, veriler sisteme girilmeden önce görülecek ve sandık kurulu başkanına gerekli düzeltme yaptırılıp paraflandıktan sonra sisteme girilecekti.

SEÇSİS veri giriş programında benim TUTANAK ANLAMA KILAVUZU'nda belirttiğim denklemlerin sağlanıp sağlanmadığını görmek çok kolay. Hani bazı web sitelerinde formlar vardır, sizden adres, telefon, eposta gibi bilgileri girmenizi isterler. Eposta adresinizde @ işareti yoksa, veya sonu .com, .com.tr, .net gibi geçerli bir alan adı uzantısıyla bitmiyorsa, form sizi uyarır, "Lütfen geçerli bir eposta adresi girin" diye devam etmenizi engeller. SEÇSİS sisteminin de böyle çalışması gerekir, mantıklı olan bu. Gerçi, bu Sincan 2061 örneğinde üstteki bilgiler düzeltilmiş olarak girilmiş sisteme, ama "Katılım oranı %100'ün üstündeki sandıklar bilmecesi" başlıklı yazımdaki ekran görüntülerinden anlaşıldığı kadarıyla, sistem veri girişi esnasında "Kullanılan Toplam Oy"un "Kayıtlı Seçmen"den büyük olması durumunda bir hata vermemiş ve verilerin o şekilde girilmesine izin vermiş. Garip...

Mesela, yukarıdaki Yenimahalle 1436 no.lu sandık sonucunda, (3) numaralı "Kullanılan Toplam Oy" satırında 392 sayısını görüyoruz. Halbuki "Kayıtlı Seçmen" sayısı 313. "Kullanılan oy, kayıtlı seçmen sayısından fazla olduğunda sistem hata vermeliydi" diyebilirsiniz. Peki vermemiş. Niye? Onun da açıklaması, benim yine önceki yazımda sözünü ettiğim, seçmen sayısı az olan sandıklarda, sandık kurulu üyeleri ve polisler gibi dışarıdan gelen, o sandığa kayıtlı olmayan seçmenlerin oy kullanmasının da kullanılan oy sayısını kayıtlı oy sayısının üstüne çıkaracağı. Örnek vereyim:

Burası bir köy. Kayıtlı seçmen sayısı 15. Oy kullanan kayıtlı seçmen satırına 18 sayısı girilmiş. Olamaz. SEÇSİS sistemi, buraya girilecek sayının 15'ten büyük olması halinde bir HATA veya UYARI mesajı vermeliydi. 3 kişilik fazlalık, (2) Numaralı "Kanun Gereği Oy Kullanan" satırına girilmeliydi. Ben sandık sonuç tutanağında bu verinin doğru kaydedildiğine eminim, çünkü ifade çok açık. Ama nedense sisteme veri girişinde bu nokta atlanmış. Neyse, ben şu anda "Kullanılan Toplam Oy" satırındaki sayının nasıl olup da "Kayıtlı Seçmen" sayısından büyük olabileceğine odaklanmış durumdayım. Bu örnekte gerçekten de kullanılan toplam oy 18, kayıtlı seçmen sayısı 15, yani sorun yok.

Eğer bu örnekte, yani Nallıhan 1101'de "Kullanılan Toplam Oy" sayısı "Kayıtlı Seçmen" sayısından büyük olabiliyorsa, ve bu %100 yasal ise, bir önceki örnekte aynı durum yaşandığında sistemin hata vermemesi normal görünüyor.

Yine tam bir açıklama olmadı, ama en azından, seçim kurullarının, tutanaklarda OY SAYIMI hatası konusunda çok daha hassas olduklarını görmüş olduk.

YSK'nın bu başvuru karşısında vermiş olduğu karar da, yukarıda vurguladığım iki tür hata, yani HESAP/KAYDA GEÇME hatası ile SAYIM hatası arasında bir ayrım yapıyor.